Niedoczynność tarczycy-objawy i leczenie
Niedoczynność tarczycy – to stan chorobowy, który objawia się zmniejszoną produkcją hormonów: tyroksyny (T4) i trójjodotyroniny (T3) w stosunku do zapotrzebowania organizmu. W związku z tym, u osoby chorej dochodzi do zaburzeń metabolizmu i najczęściej następuje jego spowolnienie. Poza tym pojawiają się dolegliwości sercowe, układu krążenia, a także dochodzi do osłabienia układu nerwowego.
Na niedoczynność tarczycy 5 razy częściej niż mężczyźni chorują kobiety. Jakie są dokładne objawy i jak przebiega leczenie choroby?
Spis treści:
Niedoczynność tarczycy – przyczyny
Przyczyn niedoczynności tarczycy może być wiele. Niedostateczna produkcja: tyroksyny (T4) i trójjodotyroniny (T3) może być spowodowana uszkodzeniem gruczołu. Taki stan chorobowy nazywamy pierwotną niedoczynnością tarczycy, do której zalicza się:
- Choroba Hashimoto – przewlekłe zapalenie tarczycy, podczas którego dochodzi do aktywacji przeciwciał przeciwko enzymom występującym w tarczycy. W związku z tym, produkcja hormonów zostaje zakłócona i dochodzi do niedostatecznego ich stężenia. Niedoczynność może być poprzedzona nadczynnością tarczycy.
- Wrodzona niedoczynność tarczycy – w niektórych przypadkach choroba rozwija się już w wieku niemowlęcym. Przyczyną może być: niewykształcenie się gruczołu tarczycy, nieprawidłowa budowa gruczołu lub przemieszczanie się gruczołu wraz z rozwojem dziecka.
- Operacja tarczycy – w przypadku, gdy konieczne jest częściowe lub całkowite usunięcie tarczycy, może dojść do zmniejszonej ilość hormonów w organizmie, co powoduje niedoczynność. Na ogół operacja jest przeprowadzana przy leczeniu nadczynności tarczycy, przerostu gruczołu, guzków lub torbieli.
- Choroby zapalne tarczycy – należą do nich: poporodowe zapalenie tarczycy, podostre zapalenie tarczycy, zapalenie bezbolesne lub ciche.
- Leczenie radiojodem – stosowane jest przy leczeniu nadczynności tarczycy. Nieumiejętne leczenie może doprowadzić do niedoczynności, dlatego powinno być prowadzone przez lekarza specjalistę.
- Stosowanie niektórych leków – skutkiem działania niektórych leków może być zaburzenie produkcji hormonów tarczycowych. Dlatego podczas wizyty u lekarza należy powiedzieć o przyjmowanych lekach i podobnych preparatach.
- Zbyt mała ilość jodu w diecie – pierwiastek ten jest niezbędny do prawidłowej pracy gruczołu tarczycy. Zbyt mała ilość w diecie może powodować zaburzenia pracy tarczycy. Z drugiej strony jego nadmiar również może negatywnie wpływać na gruczoł tarczycy, dlatego należy uważać, zwłaszcza podczas dostarczania jodu w formie suplementów.
Wtórna niedoczynność tarczycy
Przyczyna tej przypadłości leży w nieprawidłowym działaniu przysadki mózgowej odpowiedzialnej za produkcję hormonu TSH, który pobudza tarczycę do produkcji hormonów. Najczęściej przysadka jest uszkodzona lub zachodzą w niej zmiany nowotworowe. Z kolei wydzielanie TSH regulowane jest przez stężenie hormonu T3, w ten sposób tworzy się sprzężenie zwrotne. Im mniej hormonów, tym wyższy poziom TSH.
Trzeciorzędna niedoczynność tarczycy
Na ogół jest spowodowana uszkodzeniem podwzgórza mózgu, które produkuje niedostateczną ilość hormonu tyreoliberyny (TRH- thyrotropin-releasing hormone ). Ten z kolei odpowiedzialny jest za obniżoną produkcję TSH (thyroid-stimulating hormone ), a w efekcie obniżenie produkcji hormonów tarczycowych.
W przypadku trzeciorzędnej i wtórnej niedoczynności tarczycy, objawy na ogół nie są tak mocno odczuwalne, jak przy pierwotnej niedoczynności. Jednak przy uszkodzeniu podwzgórza mogą pojawić się różne stany chorobowe, ponieważ jest ono odpowiedzialne również za funkcjonowanie innych narządów. Dlatego nie należy stawiać diagnozy samemu, ale zostawić ją lekarzowi, który dokładnie zbada przyczynę i zastosuje odpowiednie metody leczenia.
Niedoczynności tarczycy – badania
Na ogół pierwszym badaniem, które może zlecić lekarz rodzinny jest sprawdzenie poziomu TSH we krwi. Jeżeli stężenie jest nieprawidłowe (zazwyczaj powyżej normy), to pacjent najczęściej kierowany jest do endokrynologa. Kolejne badanie to sprawdzenie poziomu stężenia tyroksyny (FT4) . W przypadku niedoczynności tarczycy poziom tego hormonu jest obniżony, przy jednoczesnym podwyższeniu TSH. To podstawowe badania poziomu hormonów, jednak lekarz może wykonać ich o wiele więcej, w zależności od objawów lub w przypadku podejrzenia Hashimoto. Do pozostałych badań należą:
USG – to kolejne badanie, które jest bezpieczne i bezinwazyjne. Pozwala ocenić stan gruczołu tarczycy, który w chorobie Hashimoto często jest zmniejszony.
EKG – to badanie również często jest wykonywane w celu sprawdzenia pracy serca, która może zostać spowolniona wskutek niedoczynności tarczycy.
Niedoczynność tarczycy – objawy
Objawy niedoczynności tarczycy są wynikiem zaburzenia równowagi hormonalnej. Po wyrównaniu ich poziomu, zazwyczaj ustępują. Warto obserwować swój organizm w trakcie leczenia, czy dolegliwości nie nasiliły się ponownie. Jeżeli tak się stanie, to należy powiadomić o tym lekarza prowadzącego. Do najczęściej występujących objawów należą:
- Zaburzenie pracy serca – choroba może powodować arytmię serca, dlatego często niedoczynność tarczycy wykrywana jest podczas badań związanych z podejrzeniem arytmii.
- Rozdrażnienie – często pojawia się u osób chorych, w związku z osłabieniem układu nerwowego.
- Spowolnienie metabolizmu – u osób z niedoczynnością tarczycy często obserwuje się wzrost masy ciała, ale nie w każdym przypadku. Mogą pojawić się także zaparcia.
- Osłabienie i brak energii – osoba chora często skarży się na ospałość i przewlekłe osłabienie. Czasami pojawia się także depresja.
- Osłabienie włosów i paznokci – włosy stają się cienkie i łamliwe, a paznokcie kruche i również podatne na złamania.
- Suchość i żółty odcień skóry – skóra staje się podatna na zarysowania, zwłaszcza w okolicach łokci. Pojawia się także żółty odcień skóry.
- Zaburzenia miesiączkowania – często kobiety chore na niedoczynność tarczycy, cierpią na tego typu zaburzenia.
- Uczucie chłodu – mimo pokojowej temperatury, chorzy skarżą się, że jest im zimno.
- Problemy z koncentracją – zazwyczaj są spowodowane osłabieniem układu nerwowego, czego skutkiem jest rozdrażnienie lub stany depresyjne.
To najczęściej występujące objawy tej choroby (choć nie zawsze). W zaawansowanym stadium, przy nieleczonej niedoczynności tarczycy może pojawić się spowolnienie rytmu serca.
Niedoczynność tarczycy – leczenie
Leczenie na ogół opiera się na podawaniu leków hormonalnych, w celu przywrócenia równowagi hormonalnej, zazwyczaj zawierających Tyroksynę (T4). Natomiast jeżeli przyczyną jest niedostateczna ilość jodu, to pacjentowi podawane są preparaty zawierające jod.
Regularne przyjmowanie leków prowadzi do wyrównania hormonów, w efekcie czego poziom TSH normalizuje się, a objawy niedoczynności tarczycy zazwyczaj ustępują. Dawka leku jest ustalana indywidualnie, a po okresie testowym lekarz na ogół wykonuje pomiar TSH, w celu sprawdzenia czy dawka jest wystarczająca.
W przypadku wtórnej niedoczynności tarczycy spowodowanej np. zmianami nowotworowymi przysadki lub podwzgórza, leczenie rozpoczyna się od wyeliminowania nowotworu. W efekcie tego przysadka ponownie zaczyna funkcjonować prawidłowo, a poziom hormonów tarczycowych wyrównuje się. Należy koniecznie poinformować lekarza prowadzącego o wszystkich przyjmowanych lekach i suplementach, ponieważ niektóre z nich mogą wchodzić w interakcję z lekami hormonalnymi i powodować działania niepożądane.
Bardzo ważne jest przestrzeganie terminów wizyt lekarskich, aby lekarz mógł monitorować stan tarczycy. Do sprawdzania postępów w leczeniu, służy kontrola TSH. Okresowo wykonywane jest również USG tarczycy. Należy jednak pamiętać, że niewielkie odstępstwa od normy niekoniecznie oznaczają powrót choroby. Jednak ostateczna opinia należy do lekarza endokrynologa, który może właściwie ocenić stan tarczycy. W wyjątkowych przypadkach wymagane jest leczenie ambulatoryjne.
Treści zawarte w serwisie informatorzdrowia.pl mają charakter wyłącznie informacyjny. Oznacza to, że nie zastępują kontaktu użytkownika serwisu z lekarzem, do którego powinien się zgłosić w przypadku wystąpienia objawów choroby. Administrator serwisu nie ponosi konsekwencji wynikających z wykorzystania informacji z zakresu wiedzy specjalistycznej zawartych w serwisie informatorzdrowia.pl