Gruźlica płuc-objawy i leczenie

Gruźlica (Tuberkuloza) to choroba zakaźna płuc, której przyczyną jest Mycobacterium tuberculosis, tzw. prątki Kocha . Choroba bardzo łatwo się rozprzestrzenia drogą kropelkową i w zaawansowanym stadium może zainfekować inne narządy: węzły chłonne, nerki, układ oddechowy lub układ kostny. Jak można rozpoznać gruźlicę i jakie są metody leczenia tej choroby?

Gruźlica – przyczyny

Do zakażenia prątkiem gruźlicy dochodzi drogą kropelkową, np. przez kichnięcie lub kaszel chorego. Najczęściej dzieje się podczas bliskiego i długotrwałego kontaktu z osobą zakażoną: członek rodziny, kolega z pracy lub chore dziecko w szkole. Kto jest najbardziej narażony zachorowaniem na gruźlicę? Przede wszystkim osoby niedożywione, które stosują głodowe diety odchudzające. Poza tym: palacze, osoby z chorobami żołądka, alkoholicy, narkomanii, cukrzycy, osoby w starszym wieku oraz te, u których system odpornościowy jest osłabiony.

Jednak zakażenie gruźlicą nie musi oznaczać zachorowania. Prątki mogą zostać uśpione nawet na całe życie, przez co osoba zakażona nie odczuwa objawów. Ten rodzaj zakażenia nazywa się gruźlicą utajoną. Jednak wskutek długotrwałego osłabienia układu odpornościowego może dojść do ich aktywacji i powstaje gruźlica aktywna. Wtedy objawy choroby są dość mocno odczuwalne.

Gruźlica – objawy

Do najczęściej występujących objawów chorobowych należy:

• wysoka temperatura ciała i nocne poty
• przewlekły kaszel
• bóle w klatce piersiowej, zwłaszcza podczas kaszlu
• ogólne osłabienie
• nagła redukcja wagi ciała
• krwioplucie

Gruźlica – badania i diagnoza

Podstawowym badaniem stosowanym od bardzo dawna w medycynie jest test tuberkulinowy, który polega na wstrzyknięciu pod skórę w lewe przedramię tuberkuliny. Test wykonywany jest w celu sprawdzenia reakcji przeciwgruźliczej układu odpornościowego. Jeżeli po 72 godzinach w miejscu szczepienia pojawi się tylko zaczerwienienie, to wynik testu uznawany jest za ujemny, czyli pacjent jest zdrowy.

Natomiast jeżeli zaczerwienienie jest rozległe, a po ok. 2 miesiącach wystąpi zgrubienie o minimalnej średnicy 6 mm, to wynik uznawany jest za dodatni i świadczy o obecności gruźlicy. Jednak w celu dokładnej diagnozy wykonywane są kolejne badania.

Pierwszym jest pobranie kilku próbek do badań z plwociny. Materiałem do badań może również być: krew, mocz, popłuczyny z żołądka lub zakażone tkanki, w zależności od lokalizacji choroby. Następnie materiał jest zabarwiany przy pomocy odpowiedniej metody i badany pod mikroskopem w celu wykrycia prątków gruźlicy. Niestety, ta metoda pozwala tylko na wykrycie bakterii, ale nie określa ich rodzaju, co jest niezbędne do leczenia.

Kolejną metodą jest badanie molekularne, które polega na wyhodowaniu prątków gruźlicy pobranych z materiału w celu określenia ich rodzaju i odporności na leki przeciwgruźlicze. Dzięki uzyskanym wynikom lekarz może zastosować odpowiednie leczenie i choroba zostanie szybciej zwalczona. Do pozostałych badań należy prześwietlenie klatki RTG, a w niektórych przypadkach tomografia komputerowa w celu dokładniejszego sprawdzenia zmian w płucach.

Zazwyczaj objawy gruźlicy są bagatelizowane ponieważ w początkowej fazie przypominają przeziębienie. Z tego względu pacjenci dość późno zgłaszają się do lekarza, który na podstawie badań stosuje leki odpowiednie do typu choroby.

Podstawowe typy gruźlicy

Pierwotna – zazwyczaj przebiega bezobjawowo lub objawy są bardzo słabe, a choroba często zanika sama. Może jedynie pozostawić po sobie powiększone węzły chłonne lub zwapnienie płuc widoczne na RTG.

Popierwotna – jak sama nazwa wskazuje, ten typ gruźlicy może wystąpić wskutek przetrwania prątków i ich aktywacji po przebytej gruźlicy pierwotnej.

Pozapłucna – przy tej chorobie zakażeniu ulegają obszary znajdujące się poza płucami. Najczęściej należą do nich: nerki, węzły chłonne, układ kostny, układ moczowy lub układ oddechowy.

Prosówkowa – jest najgroźniejszą odmianą gruźlicy z uwagi na rozprzestrzenianie się prątków w całym organizmie przez układ krwionośny. Choroba daje silne objawy: bóle i zawroty głowy, duszności i gorączkę.

Gruźlica – leczenie

Leczenie trwa dość długo, bo ok. 6 miesięcy, a przez pierwsze 4-6 tygodni pacjent zostaje odizolowany od otoczenia, aby nie zarażać innych. Najczęściej w okresie prątkowania pacjent przyjmuje kilka leków jednocześnie: pirazynamid, hydrazyd, rifampicyna i streptomycyna. Po okresie hospitalizacji leczenie gruźlicy kontynuowane jest ambulatoryjne. Terapia odbywa się według schematu określonego przez lekarza, a pacjent musi wykazać się konsekwencją i systematycznie przyjmować leki. W przeciwnym razie leczenie nie przyniesie efektów i co gorsza, prątki reaktywują się i uodparniają na działanie leków.

Bardzo ważna przy gruźlicy jest właściwa dieta. W menu powinno znajdować się dużo warzyw i owoców, zwłaszcza z witaminą C, która podnosi odporność organizmu. Pacjent powinien zadbać o odpowiednią ilość kalorii, aby powrócić do właściwej wagi ciała. Posiłki powinny składać się z pełnowartościowego białka oraz węglowodanów złożonych. W niektórych przypadkach wymagana jest suplementacja, zwłaszcza selenem i cynkiem, która powinna być ona ustalona z lekarzem prowadzącym. 

Chory powinien jak najwięcej przebywać na świeżym powietrzu, zwłaszcza przy słonecznej pogodzie, ponieważ to sprzyja zwalczaniu prątków.

Objawów gruźlicy nie wolno lekceważyć, ale natychmiast należy zgłosić się do lekarza. Im prędzej wykryta choroba, tym lepsze efekty w leczeniu.

Treści zawarte w serwisie informatorzdrowia.pl mają charakter wyłącznie informacyjny. Oznacza to, że nie zastępują kontaktu użytkownika serwisu z lekarzem, do którego powinien się zgłosić w przypadku wystąpienia objawów choroby. Administrator serwisu nie ponosi konsekwencji wynikających z wykorzystania informacji z zakresu wiedzy specjalistycznej zawartych  w serwisie informatorzdrowia.pl